راهنمای تصمیمگیری و انتخاب
در استفاده از مهرداغی و کلیشه باید دقت نمود که سطح قطعه باید کاملاً صاف بوده و نباید هیچگونه اعوجاج و یا انحناء در محلی که قرار است کلیشه (یا داغی) بکار رود، وجود داشته باشد.
بسته به تیراژ کار، باید بین کلیشه، مهرداغی و مهرکوبشی انتخاب نمود:
- کلیشه برای تیراژهای بالا و سطوح نرم است و عمل اصلی حک، توسط فشار دستگاه صورت میگیرد (نیاز به دستگاه پرس است).
- سفارش کلیشه ارزانتر بوده اما دستگاه آن گران میباشد و باید حتماً تهیه شود.
- مهرداغی برای تیراژهای پایین و معمولاً خانگی و کارگاهی است و عمل حک با حرارت انجام میگیرد.
- سفارش مهرداغی گرانتر بوده و خود کاربر میتواند بدون نیاز به لوازم جانبی، بر روی کالای خود حک کند.
- مهرکوبشی برای عمق ایجاد کردن روی سطوح سخت توسط ضربه چکش و کوبنده است.
- مهرکوبشی را میتوان زیر فک دستگاه پرس نیز بست.



کلیشه
این مورد معمولاً از جنس برنج، آلومینیوم یا نوعی آلیاژ سرب (زینک) ساخته میشود و عمق و تورفتگی حروف بر روی آن حدود ۱.۵ تا ۲ میلیمتر میباشد. کلیشهها به صورت یک تکه فلز صاف هستند (مانند یک سکه) که باید زیر فک دستگاه پرس دستی یا هیدرولیک سوار شوند. برای آشنایی با دستگاههای پرس، این لینک را مشاهده کنید. این مورد برای کسانی مناسب است که تیراژ کار بالایی دارند. عمل حک در کلیشه، توسط حرارت کنترل شده (جهت نرم و منعطف کردن قطعه) به اضافه فشار متناسب (جهت ایجاد فرورفتگی بر روی قطعه) است که در نهایت، حک بر روی قطعه صورت میگیرد.
در اینجا چون اصل عمل حک، توسط فشار صورت میپذیرد، بنابراین باید بسته به قطعهای که بر روی آن حک صورت میگیرد، فشار دستگاه پرس را تنظیم نمود. حک بر روی قطعه نیز به صورت فرورفتگی بین ۱ الی ۱.۵ میلیمتر خواهد بود و هیچگونه سیاهی و یا نشانی از سوختگی در حک، وجود نخواهد داشت. مثال حک با کلیشه، نوشتههای روی سررسیدها (تقویمهای سالانه) و پایاننامههای زرکوب (طلاکوب) است که فقط فرورفتگی روی آن میبینیم که علیالقائده به رنگ دقیقاً زمینه چرم یا مقوای جلد کار است. برخی نمونه کارهای کلیشه را میتوان در این لینک مشاهده نمود.
مهرداغی
این سفارش معمولاً با مس، برنج و فولاد ساخته میشود. دلیل اینکه جنس بکار رفته در این سفارش، سختتر انتخاب میشود، این است که در کنار استحکام جنس فلز، رسانایی حرارتی آن هم بالاتر رود و چون در این روش، عمل حک توسط داغ شدن و به عبارتی سوزاندن از طریق حرارت ملایم صورت میپذیرد، بنابراین باید رسانایی حرارتی مهر بالا باشد تا در زمان کمتری انتقال حرارت صورت پذیرد و خروجی کار تمیزتر درآید. این روش، مخصوص تیراژ پایین است که کاربر بدون دستگاه پرس، میخواهد آرم خود را بر روی قطعه مدنظر حک نماید. برخی نمونه کارهای مهرداغی را میتوان در این لینک مشاهده نمود.
عمق فرورفتگی بر روی مهرداغی حدود ۰.۷ تا ۰.۸ میلیمتر است که در پشت آن نیز یک دسته پیچگوشتی، جوش زده میشود. کاربر مهرداغی را بر روی هیتر، پیکنیک، اجاق گاز و یا هر وسیله حرارتی دیگر گرفته، و پس از این که مهرداغی به اندازه کافی گرم شد، مهرداغی را بر روی قطعه گرفته و حک توسط عمل سوزاندن انجام میپذیرد (کاربر باید خود با سعی و خطا میزان حرارت و مدت زمان لازم برای گرم شدن کافی مهرداغی را پیدا کند؛ چون جنس قطعات مختلف هستند؛ پیشنهاد میشود همیشه از مدت زمان کم برای حرارت شروع شده و تست شود و کمکم زمان افزایش یابد تا اینکه دریابد که میزان حرارت مطلوب برای مهرداغی برای قطعه مدنظر چقدر است). البته عمل گرم کردن مهرداغی میتواند با اتصال هویه به پشت آن نیز انجام شود؛ در این صورت داغ کردن آن بصورت برقی میباشد و کاربر حین کار با آن راحتتر خواهد بود. برای انتخاب هویه هم باید ملاحظات فنی را در نظر گرفت.
نکته بسیار مهم در این روش این است که اولاً حک با سوختن و سیاه شدن انجام میپذیرد (پس بر روی هر قطعهای با هر رنگی که بکار رود، در نهایت، رنگ حک انجام شده سیاه خواهد بود) و ثانیاً اینکه فشار نباید به مهرداغی وارد شود و اگر کاربر احتیاط لازم را در استفاده از مهرداغی به عمل نیاورد، عمر مهرداغی کوتاه خواهد بود (چون نیازی به اعمال فرورفتگی در این روش نیست). معمولاً برای تا ۱۰ حک در روز، استفاده از مهرداغی مقرون به صرفه است ولی اگر تعداد از این بالاتر باشد، توصیه میشود که دستگاه پرس تهیه شود و به جای مهرداغی، با کلیشه یا مهرکوبشی عمل حک انجام شود.
باید دقت نمود که چون در روش حک با مهرداغی، حک توسط حرارت صورت میگیرد، بنابراین هر چه جنس سطح سختتر باشد -مخصوصاً اگر برای چوب بکار رود-، زمان بیشتری برای گرم کردن و همچنین نگه داشتن مهرداغی بر روی قطعه نیاز است (دقت کنید که جنس چوبهای مختلف، مقاومتهای متفاوتی نسبت به حرارت دارند و برخی از آنها به راحتی نمیسوزند؛ پس حک بر روی چنین چوبهائی سختیهای خود را دارد و باید حوصله کافی به خرج داد).
همچنین باید دقت نمود که حین عمل انتقال حرارت و سوزاندن، حرارت به میزان اندکی، از مرز خطوط آرم، جدا شده و یک رد محو (هالهای) دور خطوط آرم ایجاد میکند که غیر قابل اجتناب است؛ اما در کلیشه این مشکل وجود ندارد چون عمل حک با فشار ایجاد میشود و نه با اعمال حرارت. پس به دلیل این که عمل مهرداغی به صورت سوزاندن میباشد، بنابراین دور خطوط و نوشتههای نزدیک به هم، مقداری حاشیه و هاله، افتاده و باعث میشود که در اطراف قسمتهائی از آرم که خطوط یا نقاط نزدیک به هم دارند، کمی درهم رفتگی ایجاد شود. پس توصیه میشود که در طراحی آرم برای سفارش مهرداغی، این مورد حتماً مدنظر قرار گرفته و خطوط و نقاط و المانهای آرم، از هم کاملاً فاصلهدار و در اندازه درشت (تا جای ممکن) باشند و به عبارتی طرح، در هم تنیدگی پایینی داشته باشد. پس قبل از سفارش ساخت مهرداغی، نکات فنی طراحی لوگو را در نظر بگیرید. مثلاً به لوگوی تصویر روبرو (مهرداغی با آرم YOUR LOGO) دقت کنید. خطوط افقی سمت چپ لوگو، به اندازی کافی در راستای عمودی از هم دور طراحی نشدهاند؛ همچنین مهرداغی بیشتر از حد نیاز گرم شده و این دو عامل باعث شدهاند که اطراف خطوط، هالههای مشخصی بیفتد و کیفیت کار نهایی را پایین بیاورد.
مهرهای کوبشی
دسته دیگری از مهرها هستند که از جنس فولاد آبکاری شده بوده و میتوان از آنها برای کوبش بر روی سطوح کالای مدنظر خود استفاده نمود. این مهرها بگونهای هستند که هم میتوان آنها را مانند مهرداغی استفاده نمود (با داغ کردن و حک روی کالا) و هم میتوان در حالت بدون اعمال گرما، با عمل کوبش و ضربه وارد کردن در پشت دسته آن، حک (فرورفتگی) روی کار ایجاد نمود. عمل کوبش توسط چکش و یا هر وسیله تولید فشار، انجام میپذیرد (حتی میتواند زیر فک دستگاه پرس بسته شود –این لینک را ببینید-). پروسه ساخت این مهرهای کوبشی که گرانتر از کلیشه و مهرداغی هستند، شامل پرداخت آبکاری (فرایند سختکاری) پس از ساخت مهر هست که باعث میشود استحکام آن بالاتر رفته و طول عمر آن نیز افزایش یابد. از کاربردهای این مهرهای کوبشی میتوان به حک فرورفتگی روی اجسام نرم (مانند صابون، فوم و تفلون) تا حک روی سطوح سخت (مانند آلومینیوم، سرب و آهن) اشاره نمود. برخی نمونه کارهای مهرکوبشی را میتوان در این لینک مشاهده نمود.
اگر نیاز به مشاوره ندارید و با انواع مهرها آشنایی کافی دارید، از طریق فرم زیر میتوانید درخواست طراحی و ساخت مهر خود را بدهید. همکاران ما گام به گام در مراحل طراحی و ساخت در کنار شما خواهند بود تا مهر ساخته شده و به دست شما برسد.